Jak rozmawiać z rodzinami z Ukrainy

Prezentujemy poradnik pt. "Jak rozmawiać z rodzinami z Ukrainy" przygotowany przez Polskie Towarzystwo Terapii EMDR.

DOROŚLI

Jeśli nie mówisz w języku swoich gości - zaopatrz się w „tłumacza" w telefonie lub słownik. Dowiedz się, czy Twoi goście mają zabezpieczone podstawowe potrzeby:

• czy mają niezbędne rzeczy osobiste (grzebień, szczoteczkę do zębów, ubrania etc.),
• czy mają telefon, żeby móc się kontaktować tak z Tobą jak i ze swoimi bliskimi,
• jeśli udostępniasz im samodzielne mieszkanie, zadbaj o jedzenie, środki higieny osobistej i środki czystości,
• pokaż im okolicę, opowiedz co i gdzie mogą znaleźć,
• wytłumacz, jak mogą się poruszać po okolicy, czy po Twoim mieście, żeby czuli się bardziej samodzielni i mniej zależni,
• zapytaj, czy potrzebują Twojej pomocy w kontaktach z polską administracją

Rzeczy, które NALEŻY robić i mówić:

Uszanuj prywatność swoich gości - bądź dostępny, ale nie narzucaj swojej obecności;
Daj do zrozumienia, że ich historia jest dla Ciebie ważna i wysłuchaj, jeśli będą chcieli Ci ją opowiedzieć; rozmawiaj, jeśli będą chcieli o tym rozmawiać;
Bądź spokojny i cierpliwy - Twój spokój będzie dla nich wsparciem;
Odpowiadaj na pytania, informuj o możliwościach, ale i sam nie bój się pytać o ich potrzeby;
Jeśli masz trudność z porozumiewaniem się - wykorzystaj „tłumacza" w telefonie, korzystaj ze słowników, staraj się nawiązać choć minimalny kontakt;
Jeśli Twoi goście mieszkają razem z Tobą w jednym mieszkaniu - nie bój się angażować ich we wspólną pracę (przygotowywanie posiłków, sprzątanie). Dzięki temu poczują się pewniej i bardziej u siebie;
Poproś, żeby Twoi goście nauczyli Cię kilku słów po ukraińsku, pokazali, jak się przygotowuje dania ukraińskie - to pozwoli im na zachowanie własnej tożsamości;
Jeśli udostępniłeś im odrębne pomieszczenie - zostaw kontakt do siebie, ale nie bój się też „zaglądać" do nich pytając o potrzeby.

Rzeczy, których NIE NALEŻY robić i mówić:

Nie odbieraj osobiście zachowań, które w innych okolicznościach uznałbyś za niewłaściwe - np. nagłe opuszczenie pomieszczenia, wyrażanie niezadowolenia lub obojętność. Twoi goście mają traumatyczne doświadczenia, w związku z czym przeżywają silne emocje. Te zachowania nie dotyczą Ciebie, a Twoi goście nie zawsze są w stanie je kontrolować;
Nie zmuszaj do rozmowy o tym co przeżyli, jeśli zauważysz, że to dla nich trudne;
Nie przerywaj opowieści (np. patrząc na zegarek), jeśli zaczęli mówić;
Nie wyręczaj we wszystkim swoich gości, jeśli wyrażają ochotę współuczestniczenia w jakiś pracach lub chcą coś zrobić sami - pozwól im na to;
Nie oceniaj tego, co zrobili, lub czego nie zrobili, nie sugeruj co powinni czuć;
Nie opowiadaj o własnych problemach;
Nie obiecuj, że wszystko będzie dobrze - jeśli jesteś na to gotowy, obiecaj, że zrobisz wszystko, żeby im pomóc;
Nie zachowuj się tak, jakbyś musiał rozwiązywać za nich wszystkie ich problemy;
Nie umniejszaj ich zdolności do opiekowania się samymi sobą.

DZIECI

Przede wszystkim pamiętaj, że dzieci z Ukrainy już doświadczyły więcej, niż Ty, czy większość Twoich dorosłych znajomych w Polsce. Doświadczyły tego - i przetrwały!

Dlatego:

Odpowiadaj na ich pytania, jeśli będą je zadawały, dostosowując swoje słownictwo do ich możliwości;
Jeśli będą pytały o wojnę - nie zbywaj, nie bagatelizuj, ale odpowiadaj zgodnie z prawdą dodając zawsze jakiś pozytywny element, np. ,,tak, Ukraina została zaatakowana, ale wszystkie kraje Europy starają się jej pomóc i wspierają ją w walce z agresorem";
Jeśli dziecko samo zaczyna mówić o swoim strachu - pozwól mu na to. Zapewnij je, że to normalne, że się boi;
Dorośli też czasem czują lęk czy niepokój. Ty też się martwisz, ale i Ty i wszyscy inni dorośli zrobią wszystko, żeby pomóc dziecku i jego rodzinie;
Jeśli dziecko nie reaguje na polecenia i prośby, zachowuje się agresywnie, jest nadmiernie pobudzone lub nadmiernie wycofane - pamiętaj że prawdopodobnie przeżywa silne emocje, których nie potrafi opanować;
Jeśli będzie taka możliwość, pomóż mu nawiązać kontakt z rówieśnikami;
Jeśli będzie taka możliwość, postaraj się dać mu możliwość zabaw;
Nie obiecuj rzeczy niemożliwych. Nie kłam. Jeśli dziecko pyta o tatę, który został na Ukrainie, nie zapewniaj, że niedługo przyjedzie i wszystko będzie dobrze. Powiedz raczej, że też się martwisz, ale Tata jest dzielnym mężczyzną i zrobi wszystko, żeby jak najszybciej przyjechać, a Ty zrobisz wszystko, żeby mu w tym pomóc;
Nie rozmawiaj przy dzieciach o drastycznych szczegółach;
Nie oglądaj przy dzieciach drastycznych relacji telewizyjnych;
Pamiętaj, że kilkuletnie dzieci potrafią bardzo szybko przechodzić od bólu i cierpienia do radości i śmiechu! I pamiętaj, że to normalne.